Het basale rust metabolisme (BMR) is de stofwisseling die in een ruststand van het lichaam minimaal nodig is om in de primaire levensprocessen te voorzien. Het gaat hierbij om het leveren van de energie die dagelijks minimaal benodigd is voor het uitvoeren van deze processen.
Hierbij kun je denken aan het in- en uitademen, je hartslag, de functie van organen, en de groei van haar, nagels en instandhouding van de botten. Als je de hele dag in bed zou liggen slapen, heeft je lichaam toch deze minimale hoeveelheid aan energie nodig om te kunnen blijven functioneren.
Echter, een teveel aan calorieën bovenop deze BMR (gezien in bovengenoemde ruststand van het lichaam) kan worden opgeslagen als extra energie (vet) waardoor gewichtstoename ontstaat.
Wat je BMR is, is afhankelijk van je leeftijd, geslacht, gewicht, erfelijke factoren, en wat je doet voor beroep (zittend of actief). Ook sporten en dagelijkse activiteiten worden hierbij ingecalculeerd. Doe je de boodschappen bijvoorbeeld lopend, of doe je alles met de auto? Dan is je BMR anders. Ook de hoogte van de spiermassa is van invloed op je verbranding. Hoe meer spiermassa, hoe hoger de verbranding, dus hoe hoger de rustverbranding is. Hierdoor ligt het rustmetabolisme bij mannen gemiddeld gezien hoger dan bij vrouwen.
Je BMR verbruikt wel 60 tot en met 75% van de energie bij een gemiddeld persoon met een zittend beroep. Na je twintigste stagneert je verbranding, en zal de BMR afnemen waardoor per dag wat minder energie nodig is dan voor dit levensjaar. Allerlei factoren zijn dus van invloed op je rustmetabolisme.
Ook is er een verband tussen diëten en de rustverbranding. Bij een langdurig dieet (tekort in dagelijkse calorie inname), kan de BMR worden vertraagd. Het lichaam ziet een langdurig tekort als bedreigend, waardoor de ruststofwisseling zal worden vertraagd. Hierdoor heb je dagelijks minder calorieën nodig, omdat het lichaam alles in werking stelt om te kunnen overleven. Als er een wens is om af te vallen, is het dus van belang om de BMR goed uit te rekenen en vooral niet té lang in een (ernstig) calorietekort te blijven gezien dit averechts kan werken.